Fazy przystosowania do życia w rodzinie z problemem alkoholowym
- Szczegóły
- Odsłony: 17316
Fazy przystosowania się do życia
w rodzinie z problemem alkoholowym
Rodzina z problemem alkoholowym stanowi system o zaburzonych funkcjach – system dysfunkcjonalny, gdzie picie alkoholu przez jednego członka rodziny staje integralną częścią tego systemu. Dysfunkcjonalność rodziny z problemem alkoholowym nie pojawia się nagle, Podobnie jak i sama choroba alkoholowa tak i rodzina charakteryzuje się swoistą dynamiką przystosowania do funkcjonowania w nowych, patologicznych warunkach - można też zaobserwować kolejne fazy tego procesu:
Faza 1
W początkowym okresie, podobnie jak w rozwoju choroby alkoholowej – alkoholik, tak samo i jego rodzina zaprzecza istnieniu problemu. Pojawiają się incydenty nadmiernego picia i chociaż są sporadyczne, wywołują napięcia i konflikty. Rodzina (najczęściej żona) podejmuje próby interwencji, ale wobec oporu osoby pijącej nie odgrywają one większej roli. Rozwija się system wymówek, usprawiedliwień oraz obietnic, które są coraz częściej niedotrzymywane. Dominującą postawą wszystkich domowników jest zaprzeczanie obecności problemu alkoholowego, przy równoczesnym gorączkowym poszukiwaniu "powodów picia". W tym okresie destrukcyjne zachowania alkoholika są tolerowane a członkowie rodziny solidarnie chronią go przed ponoszeniem konsekwencji picia.
Faza 2
Następny etap to próby pozbycia się problemu. Wraz z nasilaniem się incydentów alkoholowych rośnie izolacja rodziny. Coraz więcej myśli, energii i aktywności jej członków koncentruje się wokół picia. Wzrasta napięcie i pretensje. Wyraźnie pogarszają się relacje małżeńskie. Pojawiają zaburzenia emocjonalne u dzieci. Rodzina ogranicza kontakty z otoczeniem i chroni swój zewnętrzny obraz mimo narastających nieporozumień i problemów. Podejmowane są próby utrzymania struktury życia rodzinnego w nie zmienionej postaci i zaprzeczanie, jakoby istniał poważny problem alkoholowy.
Faza 3
Kolejny etap to faza chaosu. Wiąże się ona z utratą nadziei na poprawę „alkoholika” i rozwiązanie problemu, następuje bezwolne poddanie się biegowi wydarzeń. Rodzina zaczyna rezygnować z próby sprawowania kontroli nad zachowaniami alkoholowymi i piciem osoby uzależnionej (w tym nad ilością wypijanego alkoholu). Jej członkowie zajmują się przede wszystkim doraźnym zmniejszaniem kosztów picia. Rozwijają się u dzieci rozliczne symptomy zaburzeń (zaburzenia snu, łaknienia, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania, trudności uczenia się itp), lub utrwalają się u dzieci patologiczne wzory przystosowania. Rodzina przeżywa chaos i dezorganizację, życie wymyka się spod kontroli – brak porządku dnia, nieprzewidywalność wydarzeń. Nasila się dezorganizacja życia rodzinnego.
Na tym etapie podejmowane są próby reorganizacji rodziny.
Faza 4
Żona (na ogół) całkowicie przejmuje kierowanie życiem rodzinnym, traktując alkoholika jak krnąbrne, duże dziecko. Litość i uczucia opiekuńcze stopniowo zastępują przeżywane poprzednio pretensje i wrogość. Rodzina staje się trochę bardziej stabilna i zorganizowana w taki sposób, by zmniejszyć szkody związane z piciem i zachowaniami alkoholika.
Faza 5
(Jeśli do niej dojdzie). Podejmowane są próby separacji osoby pijącej lub definitywne jej usunięcie z rodziny. Postępowanie żony jest skoncentrowane na rozwiązywaniu różnorodnych problemów środowiskowych, bytowych i emocjonalnych związanych z rosnącą determinacją, do ucieczki od problemów alkoholowych i od męża włącznie. Często dopiero te wydarzenia skłaniają alkoholika do podjęcia decyzji o zaprzestaniu picia i wówczas to może rozpocząć się faza powrotu do zdrowia. Rodzina odseparowuje się od nadal pijącego alkoholika. Następuje fizyczne lub/i prawne rozstanie. Może także do tego dojść przez opuszczenie domu przez alkoholika czy jego śmierć.
Faza 6
Żona i dzieci dokonują reorganizacji rodziny i zaczynają żyć bez osoby uzależnionej. Oznacza to uczenie się samodzielności, rozstawania się z pretensjami i oczekiwaniami, które mogłyby podtrzymać więź z osoba uzależnioną.
Faza 7
O ile alkoholik żyje i podejmie abstynencję, może pojawić się faza włączenia go z powrotem do rodziny. Oznacza to nowe wyzwania i trudne poszukiwanie nowych wzorców życiowych dla wszystkich członków rodziny. Podejmowane są kolejne próby radzenia sobie z problemami, nasilanymi często przez trudności emocjonalne ponownego przystosowania się i przeszkody środowiskowe .
Każda z tych faz może trwać wiele lat. Czasem przystosowanie do życia w rodzinie alkoholowej zatrzymuje się w fazie czwartej i tak już pozostaje.
Wykorzystano materiały:
Sztander W. „Poza kontrolą” , Warszawa 1993
Sztander W. "Rodzina z problemem alkoholowym " Warszawa 1996